Dit boek is uitgegeven door Rozenkruis Pers onder ISBN nummer 978-90-6732-458-8
Het boek geeft uitleg aan de 81 verzen van de Daodejing in eigentijds Nederlands.
De auteur Elly Nooyen behandelt er de in 1897 vertaalde teksten van Henri Borel. Paul Salim Kluwer schreef de inleiding
In het boek wordt op de Tao ingegaan aan de hand van 9 taoïstische thema’s.
Tao (Dao) is in de kosmos, in ons zonnestelsel, overal op aarde. In de bomen, dieren, stenen, planten, in cellen en atomen en ook in de mens. Toch is Tao op geen enkele manier waarneembaar.
Tao fascineert, omdat we het niet eenvoudig kunnen benoemen en resoneert met iets wat diep in ons innerlijk verscholen ligt. We zijn het ons vaag bewust, maar kunnen het niet goed plaatsen.
Tao gaat over het onnoembare dat alle leven mogelijk maakt en ons omhult en beschermt en de kracht geeft door te gaan leren in alle opzichten Mens te zijn. Mens in meer in de zin van de bezielde mens die de weg ervaart en erdoor transformeert dan in de zin van de stoffelijke verschijning die met het doel bezig is.
Tao overstijgt alles en was er voor hemel en aarde geschapen werden. Tao was er voor het begin en kent geen beginsel. Lao Tse beschrijft het in het 1e vers van de Daodejing als volgt:
Dao dat men ervaren kan, is niet het absolute Dao.
De naam die men noemen kan is niet de absolute Naam (= Dao).
Naamloos is de oorsprong van hemel en aarde.
Het noembare is de moeder van de tienduizend dingen.
Thema 1: Je openstellen voor Tao
Wat is Tao, waar stel je je voor open en hoe doe je dat?
Geen eenvoudig te beantwoorden vraag, zeker niet als de eerste uitleg begint met “Tao is een mysterie. Tao is in de hele kosmos.
Toch is Tao op geen enkele manier waarneembaar. Waar je als mens ook kijkt: Tao is nergens. Juist het zoeken naar de Tao en het proberen er een glimp van op te vangen, reduceert de kans om er iets van waar te nemen.
Tao is onhoorbaar, is niet te voelen. Tao is nergens en toch is Tao de bron van alle bestaan”.
De mens is op zichzelf gericht en nooit tevreden. Hierdoor blokkeert hij de verbinding met de bron van alle bestaan.
In het hart van ieder mens rust als het ware een vonk van de Tao.
Je daarvoor openstellen geeft toegang tot de Tao.
Vertrouwen op je verbinding met de bron, het bouwen van het innerlijke koninkrijk, onzichtbaar voor de wereld om je heen, maar herkenbaar en voelbaar voor hen die zich openstellen en zoals Lao Tze aangeeft: “durf laag te zijn, wees zoals de zeeën waar alle water heen stroomt.
Wees als de wijze en strijd niet, maar voedt u uit de onmetelijke bron”.
Zo stel je je open, ieder op zijn eigen manier.
Thema 2: De Teh ontvangen
In een oud geschrift over de Tao de Ney Ye is het volgende opgeschreven
“Wordt de kracht vervolmaakt, komt de wijsheid naar buiten
en geen der tienduizend dingen blijft buiten je macht.
De vorm van het hart is van nature daarmee gevuld en daarvan doordrongen en van nature zo gegroeid en vervolmaakt.
De redenen waardoor dit verloren gaat zijn steeds weer zorgen, vreugde, blijheid, boosheid, begeerte, zoeken naar voordeel.
Wie zorgen, vreugde, blijheid, boosheid, begeerte en zoeken naar voordeel kan loslaten, diens hart zal terugkeren naar de natuurlijke staat van compleetheid”.
De Teh is de openbaring van de Tao. De Tao kunnen we niet waarnemen maar de werking die ervan uitgaat wel. Deze de Teh wordt ook wel de Deugd genoemd. Tao en Teh zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Om het te begrijpen kun je Tao en Teh vergelijken met Zon en straling.
We ervaren de straling als licht en weldadig, maar de Zon zelf is voor ons verschroeiend. De energie van de Zon doet ons goed, doet ons Deugd.
Mensen kunnen alleen tot een volledig mens uitgroeien als ze zich openstellen voor de straling van de Tao, de Teh. Die omstandigheden moeten gunstig zijn. Hiervoor is innerlijke stilte noodzakelijk.
Vergelijk het met een vol strand op een mooie zonnige dag en hetzelfde strand wanneer er niemand is.
Zo moeten we ons afsluiten van zorgen, vreugde, blijheid, boosheid, begeerte en zoeken naar voordeel om de Teh toe te laten en ons te richten op de innerlijke staat van compleetheid.
Daar is moed voor nodig, moed om open te staan voor alles dat zich aandient. Moed om los te laten zonder enige zekerheid te hebben over wat erna komt.
Daarvoor moeten we de Teh toelaten en haar zegeningen ontvangen.
Thema3: Het stille midden ervaren.
Zhuang Zi schreef over het leeg worden van het hart als volgt:
“Als je niet in jezelf vastzit,
dan openbaren de dingen zich vanzelf aan je.
Als ons hart beweegt is het als stromend water,
door stil te zijn wordt het als een spiegel.
Het weerkaatst alles als een echo.
Eerst is alles chaotisch en onzichtbaar.
Dan komt de stilte en wordt alles helder.
Hij die zich hiermee verenigt, zal het behouden,
maar wie het wil vasthouden zal het verliezen”.
Juist in het stille midden en buiten het de invloedssfeer van de tienduizend dingen wordt alles helder en ben je in staat het relatieve van ons bestaan in te zien en werkelijk te begrijpen waar het toe doet.
Dat is ook een manier om dit, samen met de manifestatie van alles in je leven, te kunnen onderscheiden.
Thema 4: Je tijdloze natuur volgen.
In de Tao is de te volgen weg tijdloos, het is jou unieke weg. Zodra je er een stuk op hebt afgelegd is de weg achter je verdwenen en ligt die voor je onbegrensd open. Er is geen begin en geen eind. Er is alleen het nu. De ervaringen die achter je liggen, neem je mee als bagage. Zorg dat die geen zware last vormen, blijf in het stille midden en wees je bewust waar je bent. Ben je dat, dan kun je niet meer terug naar wie je was.
Neem waar maar wees geen deel van hetgeen je waarneemt, pas dan kun je je tijdloze natuur ervaren.
Hoe de weg voor je er ook uit ziet. Het gaat er steeds om die eerste stap te zetten en te ervaren.
Thema 5: De weg van het midden gaan
De wereld waarin we leven is vol polariteiten.
Het zijn er velen en over alle polariteiten zijn we gewend een mening te hebben en zelfs een voorkeur.
Welke polariteiten het ook zijn:
Yin versus Yang
Licht versus donker
Zwart versus wit
Man versus vrouw
Positief versus negatief
ze vormen steeds een dynamisch geheel, het ene kan niet zonder het andere.
Ze zijn daarom evenwaardig: gelijk in waarde maar verschillend in werking.
Yin en Yang werken samen zodat de tienduizend dingen kunnen transformeren. Elk op zich zijn de tienduizend dingen zonder betekenis. Ze krijgen die pas als we ze met elkaar verbinden.
Als voorbeeld nemen we een opgeladen batterij, we hebben daar alleen iets aan wanneer we hem op een lamp of iets anders dat energie nodig heeft aansluiten.
Lao Tze zegt over de tienduizend dingen het volgende:
“De tienduizend dingen dragen yin op hun rug en omarmen yang.Door de stroming van de levenskrachten verkrijgen ze harmonie. Oppervlakkig lijkt het alsof de afwisseling van yin en yang een eindeloze herhaling is, maar er is meer aan de hand”.
In de Tao is het zo dat elk lichaam, dat een langdurige en herhaalde cyclische beweging doormaakt, zichzelf zuivert en veredelt.
En dat is nu precies wat wij mensen ondergaan op de aarde met alle cyclische patronen die steeds weer terugkeren, ogenschijnlijk hetzelfde, maar elke keer weer iets verschillend.
Afbeelding: Het Chinese karakter voor Koning
De bovenste horizontale streep drukt het yang uit (de hemel).
De middelste de yong (het onveranderlijke midden).
De onderste het yin (de aarde).
De verticale streep symboliseert de kracht van de Tao: de Teh
De Teh vloeit omlaag om de hemel met de aarde te verbinden en weer omhoog om zo de aarde tot de hemel te verheffen.
De kern van de mens ligt niet in de hemel of de aarde, maar in het onbeweeglijke midden omdat in het midden yin en yang een gemaakt kunnen worden.
De kracht van de Teh zorgt voor de ervaring en de transformatie, die juist in het onbeweeglijke midden kan worden ervaren.
Thema 6: zonder begeerten zijn
Zo op het eerste gezicht is dat in onze westerse op consumptie gerichte maatschappij een hele lastige.
Hoe zou je dat daarin ooit kunnen nastreven. We leven in een cultuur waarin we iets bereikt moeten hebben en van alles en nog wat hebben meegemaakt.
Aan het begin van je leven leer je je talenten ontwikkelen en als het even kan ook je idealen herkennen en die gaan realiseren.
Wie heeft er geen groeiwensen als het om zijn carrière gaat, of nog wat verderop, een bucket list, met dingen die je dit leven beslist nog wil hebben meegemaakt of gedaan.
Ingewikkeld en tegenstrijdig zou je zeggen, of toch niet?
De kern van de Tao is de Teh, de altijd aanwezige energie. Die is er ook als je je in het stille midden bevindt en de verbinding tussen yang en yin ervaart.
Het gaat er om hoe je je openstelt voor de manifestaties van de tienduizend dingen.
Doe je dat vanuit het besef, dat je vanuit je zuivere wezen de ervaringen op je weg krijgt die bij je horen?
Vanuit zo’n houding kun je er op vertrouwen dat alle rijkdom die bij je past je ook gaat toevallen.
Wie heeft nooit die hulp van de onzichtbare hand ervaren, waardoor op het cruciale moment wonderen gebeuren. Dat gebeurt als we zonder begeerten zijn.
Thema 7: werken met 3 tijdloze schatten
Het “iets” waarin we leven komt voort uit het “niets”, de bron van alles.
Dit iets is gevuld met energie de “qi” zoals de Chinezen zeggen. Vanuit de qi ontstond de wereld van de vorm en de dualiteit. Dit proces van niet-iets naar iets is een oneindig proces.
Lao Zi zegt “Teruggaan is de dynamiek van de Tao”. De uitgaande stroom veroorzaakt een terugkerende stroom, waardoor een transformatieproces op gang komt, dat ons helpt terug te keren naar de bron van alles.
Die terugkerende kracht is onherroepelijk maar niet dwingend. Ze laat ruimte open om de eigen weg te ervaren.
De schat van het goede in de mens gaat van de Tao uit.
De weg van het midden zorgt ervoor dat ons hart zich kan openbaren. Daarvoor is nodig dat de mens geen eigenbelang koestert.
De kracht van de Tao kan zich dan openbaren en zich uitdrukken in 3 permanente tijdloze schatten.
De eerste is mededogen, de tweede is spaarzaamheid en de derde is niet aan te nemen dat je vooraan in de wereld staat (het vermijden van hoogmoed).
Door mededogen te hebben kan je moedig zijn.
Door spaarzaam te zijn kun je vrijgevig zijn en door niet hoogmoedig te zijn kun je het hoofd zijn van degenen met volledig talent (een niet gewild voorbeeld voor anderen met dezelfde intentie).
Je kunt hier ook het begrip zuiverheid van intentie een rol laten spelen.
Deze 3 schatten maken het de mens mogelijk steeds terug te keren naar het tijdloze midden.
Door de 3 schatten toe te passen, resoneren ze om ons heen en hebben invloed en helpen ook anderen de weg naar het tijdloze midden te vinden en ontwikkelen we allen een liefdevolle natuur.
Overigens zijn deze schatten niet om mee te pronken (dan verkeren ze in hun tegendeel) maar om in onzichtbaarheid mee te werken.
Thema 8: niets doen dat tegen Tao ingaat
Vanuit de Tao stroomt zonder ophouden de tijdloze liefdeskracht van de Teh. Deze stroomt omlaag, transformeert de tienduizend dingen en keert uiteindelijk met ze terug tot in de eenheid van de Tao.
In deze liefdeskracht liggen de 3 kostbaarheden verborgen:
-
de eerste is mededogen;
-
de tweede is spaarzaamheid
-
de derde is “schromen de eerste van heel het aardrijk te zijn”
Omdat er in de Tao geen tegenpool bestaat, kunnen ze niet in hun tegendeel verkeren.
道德經
Om zich van deze schatten bewust te kunnen worden moet de mens de weg van de Tao gaan.
Vooral de derde schat is een lastige, en strijdig met veel van waar we dagelijks mee bezig zijn.
Moeten we daar dan mee stoppen?
Dat hangt van de intentie af, wat we ermee willen bereiken …….
Er is veel te zeggen over deze derde schat. Voor mij staat dienstbaarheid daarbij voorop, maar wel een dienstbaarheid die onvoorwaardelijk is en doordrenkt is van liefde.
Het gezegde: Doe wel en zie niet om doet hier ook enigszins aan denken
De wijze heeft een uitzonderlijk hart, hij sluit alle harten in zijn eigen hart.
Met deze derde schat staat hij voor de opgave waar te nemen zonder te oordelen. Het gaat dus over het loslaten van ons ego. Dat lukt alleen door bij alle ervaringen ook minstens de vraag te stellen: waarom is het dat dit mij gebeurt? Hoe leer ik deze les om een volgende te kunnen leren.
Thema 9: Tot nieuwe mens transformeren
De mens die met behulp van de 3 tijdloze schatten de weg van het midden gaat, leert zichzelf kennen. Ook beseft hij dat er in en om hem iets is dat hij leert herkennen als zijnde van tijdloze waarde.
Dat kan benoemd worden als het Goddelijke of als Al wat is, of als ….
Er zijn vele mogelijkheden om het te benoemen, maar het is altijd iets dat groter en meeromvattend is.
Wanneer een mens hiervoor openstaat, wordt hij leeg en steeds meer bevrijd van conditioneringen. Wie de weg van het midden gaat, leert los te laten en om te beginnen geen voorkeur te hebben voor het Yin of het Yang.
Dan pas leeft hij vanuit de Wu Wei en ontstaat er een rust die hem niet meer verlaat.
Zhuang Zi zegt daarover:
“De wijze is stil.
Niet omdat men zegt dat stil zijn goed is,
Maar omdat geen van de tienduizend dingen in staat is zijn hart te beroeren.
Daarom is hij stil”.
Leven vanuit de Wu Wei zorgt voor transformatie door de eeuwige liefde van de Teh.
Dit kan worden gezien als de geboorte van een nieuw mens, als een wederopstanding (te vergelijken ook met de wederopstanding van Jezus).
Het paradoxale is dat dit niet gebeurt in een bijzonder moment, maar in een groot proces van transformeren.
Dat proces speelt zich dagelijks af en bevat veel ogenschijnlijk onbelangrijke gebeurtenissen, maar ook kleine en grotere wonderen.
Leef en verwonder je, veel later ga je beseffen wat er gebeurd is.
De Tao lijkt voor ons ingewikkeld, complex en tegenstrijdig. Wie de teksten van de Tao voor het eerst leest is na een aantal bladzijden al vermoeid en zin concentratie kwijt.
Toch is dit boek heel erg de moeite waard omdat het op een heel toegankelijke manier de teksten uitlegt en toepast in een dagelijkse omgeving. Kortom een aanrader.